Tìm hiểu về ép xung (over clock) trên máy tính ~ Nguyễn Khánh Duy

An toàn và tính ổ định của các linh kiện điện tử luôn là điều mà nhiều người dùng quan tâm nhất. Trong những thiết bị đó chắc chắn sẽ có phần dành cho card đồ họa – một linh kiện đặc biệt quan trọng đối với game thủ. Có thể nói, CPU và GPU chính là 2 bộ phận thường được người dùng "để mắt" tới nhiều nhất, và đặc biệt là những nguời đam mê "ép xung". Có thể đã nghe qua thuật ngữ này nhiều lần, nhưng bạn đã thực sự hiểu về nó? Bài viết dưới đây sẽ giải thích một số điểm cơ bản về Overclock (ép xung) cũng như các yếu tố liên quan.

Có thể hiểu đơn giản ép xung là thao tác nâng giá trị của phần cứng lên để có thể đảm đương các tác vụ cao mà không cần nâng cấp phần cứng mới. Đây là giải pháp kinh tế dành cho những ai muốn phần cứng có một hiệu năng cao hơn nhưng còn ngại ngùng về mặt chi phí. Có thể hiểu nôm na rằng các nhà sản xuất cho thiết bị phần cứng chạy ở mức mặc định (default) không phải là công suất lớn nhất để đảm bảo độ bền cho thiết bị. Nếu muốn nâng đến giá trị tối đa này, thường cao hơn mức default 5-10%, bạn sẽ cần thực hiện quá trình ép xung.

Một chi tiết khá thú vị ít người biết đến là các nhà bán lẻ thường tìm cách ép xung sản phẩm GPU và bán ra như một thiết bị mới và tất nhiên giá thành cũng là giá đồ…mới. Tuy vậy nhưng chúng ta cũng nhận ra rằng việc ép xung không hề đến mức “ghê rợn” như nhiều người vẫn thường hay nghĩ tới. Chỉ cần thực hiện đúng quy trình, bạn có thể làm tăng tốc độ xử lý của card đồ họa một cách dễ dàng và từ đó tăng cường hiệu năng chung cho toàn máy tính. Tuy nhiên, hãy lưu ý rằng, việc ép xung là không được khuyến nghị bởi nhà sản xuất, sản phẩm của bạn sẽ không còn được bảo hành trong trường hợp hỏng hóc liên quan đến overclock.

Một ca “ép xung” GPU (nhân xử lý đồ họa) được cho là thành công nếu như bạn vẫn kiểm soát được nhiệt độ của thiết bị này, điều này cũng giống như khi bạn ép xung CPU. Trong quá trình “hô biến” GPU đạt được công suất lớn nhất thì nhiều người thường thay quạt tản nhiệt đi kèm bằng một chiếc khác có công suất lớn hơn. Việc làm đó nhằm tăng cường khả năng thoát nhiệt cho thiết bị, kể cả việc tản nhiệt bằng chất lỏng. Nếu như bạn không có ý định “mod” chiếc quản tản nhiệt thì bạn sẽ cần lưu ý hơn đến nhiệt độ của GPU sau khi ép xung và mức độ tản nhiệt trước khi card màn hình có dấu hiệu hoạt động không ổn định.

Hầu hết các hãng sản xuất GPU đều hỗ trợ những khách hàng của mình một bộ tiện ích phần mềm có chức năng ép xung. Nhưng các bạn vẫn nên lưu ý rằng ngay cả khi GPU có vấn đề do sử dụng phần mềm của hãng thì vẫn không có chuyện sản phẩm được bảo hành. Ở ASUS, đó là iTracker dành cho dòng Republic of Gamers và SmartDoctor cho các dòng còn lại. ATI cung cấp tiện ích Overdrive trong gói driver áp dụng cho các sản phẩm card đồ họa dựa trên nền tảng ATI. Tiện ích này cho phép người dùng điều chỉnh nhịp xung và xem xét liệu chiếc card vẫn chạy ổn định hay không trước khi xác nhận lần cuối về tốc độ cuối cùng của ca ép xung.

Bên cạnh đó cũng có một số hãng thứ ba cung cấp những tiện ích có chức năng ép xung theo nhu cầu của người dùng. Nổi bật trong đó phải kể đến RivaTuner với hàng tá những lựa chọn, tùy chỉnh và theo dõi hiệu năng cũng như sức khỏe của GPU. Điểm trừ của những tiện ích này là chúng không được update thường xuyên do vậy có thể không tương thích hoàn toàn với những card đồ họa mới xuất xưởng.

Để lấy ví dụ minh họa, chúng ta hãy cùng nghiên cứu một chiếc card ATI. Một khi tiện ích đã được cài thêm vào, quá trình ép xung sẽ chỉ xoay quanh vấn đề thử, thử và thử. Ở chế độ ATI's Overdrive trong Advanced Mode of the ATI Catalyst Control Centre, bạn có thể tùy chỉnh xung nhịp của cả GPU lẫn bộ nhớ. Sau đó hãy bấm vào “Test Custom Clocks”s. Nếu xung nhịp của hệ thống ổn định, bạn có thể tăng thêm tốc độ cho đến khi bạn cảm thấy cân bằng giữa tốc độ và sự ổn định. Nếu không dám mạo hiểm nhưng vẫn muốn được tận hưởng cảm giác “overclock”, hãy thử để ở chế độ auto-tuning mode.

RivaTuner không hỗ trợ chức năng tương tự trong việc tùy chỉnh xung nhịp. Do vậy để đảm bảo an toàn, bạn nên nâng dần từng chút một tốc độ của GPU nhằm tránh những sự cố đáng tiếc có thể xảy ra. Một khoảng tăng chừng 10MHz được cho là rất thích hợp.

Tất nhiên sẽ luôn có câu hỏi đặt ra rằng liệu trên thực tế, hiệu năng của card màn hình có được tăng lên đúng với những gì được truyền tai nhau hay không. Quả thực kết quả này là khác nhau trên từng sản phẩm một. Trong một thử nghiệm mới đây trên ATI Radeon HD 4890, xung nhịp cao nhất đạt được là trên 150MHz so với giá trị mặc định và quạt tản nhiệt vẫn chạy bình thường. Nhưng ở một chiếc card màn hình khác giống hệt, tốc độ tăng thêm chỉ là 90 MHz.

Ở một thí nghiệm khác kết hợp cùng với ép xung bộ nhớ, chiếc card Radeon HD 4890 có thể tăng thêm được 3-4 khung hình/giây trong game “sát phần cứng” Crysis: Warhead. Nhưng ngược lại, NVIDIA GTX275 trở nên không ổ định khi tốc độ ép xung mới tăng thêm 50MHz và không đem lại một sự đáng kể rõ ràng trong hiệu năng nào.

Nếu có bất cứ sự cố nào thì bạn cũng không cần phải quá lo lắng. Một màn hình Blue Screen of Death (Màn hình xanh chết chóc) có thể hiện ra, nhưng khởi động lại sẽ hết. Một số GPU đời mới có thể tự reset và trả lại giá trị mặc định và hoạt động như cũ. Nếu không được, bạn vẫn còn có thể boot vào Safe Mode để khôi phục lại “sức khỏe” cho chiếc card và lấy lại sự bình tĩnh cho chính bản thân mình.

Để tránh những sự cố đáng tiếc trong quá trình ép xung trên, hãy cố gắng để ý kỹ đến nhiệt độ của GPU. Khi cảm thấy có dấu hiệu bất thường xảy ra, hãy dừng lại và đặt xung nhịp về mức ổn định ngay trước đó hoặc tìm cách nâng cấp quạt tản nhiệt đi kèm.

Ép xung không phải là “công việc” mà bất cứ ai cũng có đủ “dũng khí” để thực hiện. Nhưng rõ ràng điều đó không phải là một hành động quá ghê sợ mà chỉ dân IT “ruột” mới có thể thực hiện được. Hi vọng với những kiến thức trên đây, các bạn có thể hiểu được thêm phần nào về quá trình “ma thuật” từng quyến rũ rất nhiều game thủ. Biết đâu, một ngày nào đó, chính bạn sẽ là người “overclock” GPU của mình.